Συντάκτης άρθρου: Δημήτριος ΡίνηςΑξιωματικός Πυροσβεστικού Σώματος / Msc Διαχείριση Φυσικών και Ανθρωπογενών Καταστροφών


Ο κίνδυνος είναι ένα κομμάτι της ζωής μας. Η Κινεζική λέξη για τον κίνδυνο αποτελεί συνδυασμό των λέξεων «ευκαιρία» και «κίνδυνος» επισημαίνοντας ότι η αβεβαιότητα πάντα εμπεριέχει κάποια ισορροπία μεταξύ κέρδους και απώλειας. 

Εφόσον ο κίνδυνος αφ’ εαυτού δεν μπορεί να εξαλειφθεί, η μόνη εναλλακτική λύση που υπάρχει είναι να μπορεί να ελεγχθεί και να διαχειριστεί μέσω των ληφθέντων προληπτικών και κατασταλτικών μέτρων ασφάλειας, ελαχιστοποιώντας  τις  απειλές για τη ζωή, την περιουσία και το περιβάλλον, μεγιστοποιώντας ταυτόχρονα τα όποια συσχετιζόμενα οφελη.

Για ποιο λόγο θα πρέπει να δώσω σημασία στην ασφάλεια της επιχείρησής μου; 

Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι υποχρεωτικό για την έκδοση της άδειας λειτουργίας της επιχείρησης – εγκατάστασής.

Με τον τρόπο αυτό θωρακίζεται η επιχείρηση και από μελλοντικές τυχόν αγωγές που θα γίνουν από πελάτες ή έργαζομένους σε ενδεχόμενο τραυματισμό τους συνεπεία ατυχήματος. 

Ακόμα όμως και στις περιπτώσεις που είναι προαιρετικό είναι πολύ σημαντικό να δοθεί βαρύτητα στην ασφάλεια της επιχείρησης αυξάνοντας τον δείκτη εμπιστοσύνης τόσο των εργαζομένων όσο και των πελατών που διαπιστώνουν ότι δίνεται προτεραιότητα στη προστασία της ζωής τους. Θωρακίζοντας σωστά την επιχείρηση μειώνεται ο δείκτης τρωτότητας καταστροφής της από μια ενδεχόμενη εκδήλωση καταστροφικού φαινομένου. 

Η σύνταξη μελέτης ασφάλειας της επιχείρησης πρέπει να γίνεται από αρμόδιο Μηχανολόγο Μηχανικό ή Ηλεκτρολόγο Μηχανικό ή Ναυπηγό Μηχανικό Π.Ε. και κατά περίπτωση άλλες ειδικότητες Μηχανικών. 

Μπορεί σε συγκεκριμένες περιπτώσεις να γίνει από τον ίδιο τον ιδιοκτήτη-εκμεταλλευτή της επιχείρησης, πάντα όμως μετά από την επαγγελματική συμβουλή μηχανικού.

Πως διασφαλίζεται η πυρασφάλεια σε μία επιχείρηση;

Πρωταρχικός στόχος πυρασφάλειας

Πρωταρχικός στόχος του Κανονισμού Πυροπροστασίας Κτιρίων παραμένει η ασφάλεια του κοινού σε περίπτωση εκδήλωσης φωτιάς, η οποία επιτυγχάνεται γενικά με κατάλληλο σχεδιασμό του κτιρίου και των επιμέρους χώρων του, με την εγκατάσταση ενεργητικών μέσων και συστημάτων, καθώς και με την κατάλληλη επιλογή υλικών και εξοπλισμού.

Διαχωρισμός ενεργητικής και παθητικής πυροπροστασίας για επιχειρήσεις

Ενεργητική πυροπροστασία (ορισμός – νομοθεσία – υπεύθυνοι για έλεγχο)

Με τον όρο ενεργητική πυροπροστασία εννοούμε τα μέσα πυροπροστασίας που εγκαθίστανται σε ένα κτίριο και τα οποία αποσκοπούν στην έγκαιρη ανίχνευση και προειδοποίηση για την έναρξη φωτιάς ή/και στην άμεση αντιμετώπισή της πριν αυτή καταστεί ανεξέλεγκτη (άρθρο 3 π.δ. 41/2018)

Η ενεργητική πυροπροστασία υλοποιείται σύμφωνα με το Π.Δ. 41/2018(Α΄80), το Π.Δ. 71/1988 (Α΄32) και Πυροσβεστικών ή ειδικών διατάξεων πυροπροστασίας που εκδίδονται από το Αρχηγείο Πυροσβεστικού Σώματος.

Αρμόδιοι για τον έλεγχο, την έγκριση μελετών και τη χορήγηση πιστοποιητικών ενεργητικής πυροπροστασίας (εφόσον απαιτείται) είναι τα γραφεία πυρασφάλειας της αρμόδιας Πυροσβεστικής Υπηρεσίας.

Παθητική πυροπροστασία (ορισμός – νομοθεσία – υπεύθυνοι για έλεγχο)

Με τον όρο παθητική πυροπροστασία εννοούμε το σύνολο των μέτρων που λαμβάνονται για την εξασφάλιση της έγκαιρης και ασφαλούς διαφυγής του κοινού από το κτίριο σε περίπτωση πυρκαγιάς, την αποφυγή κατάρρευσής του καθώς και την αποφυγή μετάδοσης αυτής σε άλλους χώρους ή άλλα κτίρια.
(Ορισμός: άρθρο 3 π.δ. 41/2018 (Α΄ 80)

Η μελέτη παθητικής πυροπροστασίας αποτελεί τμήμα της αρχιτεκτονικής μελέτης (Ν. 4495/2017)

Αρμόδιοι για τον έλεγχο και έγκριση μελετών παθητικής πυροπροστασίας είναι η αρμόδια υπηρεσία δόμησης.

Στις περιπτώσεις που η αρμόδια πυροσβεστική υπηρεσία διαπιστώσει εκ των υστέρων παραλείψεις τις παθητικής πυροπροστασίας που επηρεάζουν την ενεργητική (π.χ. μικρότεροι δείκτες πυραντίστασης ή μεγαλύτεροι σε μήκος οδεύσεις διαφυγής από αυτά που περιγράφονται) μπορεί να αυξήσει τα μέτρα ενεργητικής πυροπροστασίας  κοινοποιώντας  τα στην αντίστοιχη υπηρεσία δόμησης.

Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται η διασταύρωση των αρμόδιων υπηρεσιών εξαλείφοντας περιπτώσεις αυθαιρεσίας.

Διάγραμμα ισχύουσας νομοθεσίας πυροπροστασίας επιχειρήσεων

Στο Διάγραμμα ισχύουσας νομοθεσίας πυρασφάλειας (συνημμένο στην υπ΄ αριθ. 29079 Φ.701.1/31.05.2023 Διαταγή Αρχηγείου Πυροσβεστικού Σώματος)  μπορεί  κάποιος να διαπιστώσει σε ποιο ειδικό νομικό πλαίσιο εξετάζεται η επιχείρηση – εγκατάσταση. Όπως περιγράφεται και στις υποσημειώσεις του ανωτέρω διαγράμματος σημαντικός παράγοντας για την κατηγοριοποίηση είναι η ημερομηνία αίτησης έκδοσης οικοδομικής άδειας. 

Βιβλίο ελέγχου και συντήρησης μέσων ενεργητικής πυροπροστασίας

Υποχρεούνται να τηρούν βιβλίο ελέγχου και συντήρησης μέσων ενεργητικής πυροπροστασίας.

  • Επιχειρήσεις στις οποίες χορηγείται πιστοποιητικό (ενεργητικής) πυροπροστασίας (12/2012 Πυροσβεστική Διάταξη) καθώς και κατ΄ εξαίρεση (εφόσον προβλέπεται σε κανονιστική πράξη).
  • Καταστήματα Υγειονομικού Ενδιαφέροντος (Β΄ 1723/2017) Κατηγορία Α (Χ.Σ.Κ. έως 150 άτομα ή Καταστήματα έως 1000 τ.μ.)
  •  Μεταποιητικές και συναφείς δραστηριότητες (Β΄ 2278/2018) Κατηγορίες Ο και Α1 (172 δραστηριότητες.)

Ποια είναι τα μέσα πυροπροστασίας;

Τα μέσα πυροπροστασίας που εγκαθίστανται σε ένα κτίριο και τα οποία αποσκοπούν στην έγκαιρη ανίχνευση και προειδοποίηση για την έναρξη φωτιάς ή/και στην άμεση αντιμετώπισή της πριν αυτή καταστεί ανεξέλεγκτη (άρθρο 3 π.δ. 41/2018) διακρίνονται σε μόνιμα, φορητά και προληπτικά μέσα.

1) Μόνιμα μέσα πυροπροστασίας

  • Αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης
  • Χειροκίνητο σύστημα αναγγελίας πυρκαγιάς
  • Αυτόματο σύστημα ανίχνευσης αερίων καυσίμων
  • Αυτόματα Συστήματα Πυρόσβεσης τα οποία μπορούν να είναι ένα ή συνδυασμός από τα κάτωθι
    • Αυτόματο σύστημα πυρόσβεσης με νερό
    • Αυτόματο σύστημα πυρόσβεσης με σκόνη
    • Αυτόματο σύστημα πυρόσβεσης με αφρό
    • Αυτόματα συστήματα πυρόσβεσης με αέρια
    • Αυτόματο σύστημα πυρόσβεσης με διοξείδιο
    • Αυτόματο σύστημα πυρόσβεσης με αέριο
    • Αυτόματο σύστημα πυρόσβεσης με συμπυκνωμένο αεροζόλ
  • Μόνιμο υδροδοτικό πυροσβεστικό δίκτυο
  • Σύστημα Τοπικής Κατάσβεσης

2) Φορητά και λοιπά μέσα ενεργητικής πυροπροστασίας

  • Πυροσβεστήρες οι οποίοι διαχωρίζονται σε
    • Φορητοί Πυροσβεστήρες
    • Τροχήλατοι 
    • Αυτοδιεγειρόμενοι οροφής
  • Απλοί ανιχνευτές αερίων καυσίμων
  • Απλό υδροδοτικό δίκτυο (πυροσβεστικό ερμάριο)

3) Προληπτικά μέσα πυροπροστασίας

  • Φωτισμός ασφαλείας
  • Σήμανση ασφαλείας
  • Σχεδιαγράμματα διαφυγής

Ομάδες πυροπροστασίας – εκπαίδευση προσωπικού (ορισμός – πότε επιβάλλονται – νομοθεσία)

Σύμφωνα με την Πυροσβεστική Διάταξη 14/2014 (ΦΕΚ 2434/Β/12-9-2014)  επιβάλλεται η συγκρότηση Ομάδας Πυροπροστασίας σε εκείνες τις επιχειρήσεις − εγκαταστάσεις, που σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία πυροπροστασίας, την υπόδειξη μέτρων και μέσων πυροπροστασίας, ή κατ’ απαίτηση του ιδιοκτήτη − εκμεταλλευτή αυτών, προβλέπεται ή εγκαθίσταται:

α. Μόνιμο Υδροδοτικό πυροσβεστικό δίκτυο,

                             ή/και

 β. Αυτόματο σύστημα πυρόσβεσης

Η βασική εκπαίδευση και ενημέρωση της Ομάδας Πυροπροστασίας έχει χρονική διάρκεια δύο (2) ωρών, πραγματοποιείται από την οικεία Πυροσβεστική Αρχή κατά προτίμηση τους μήνες μεταξύ Οκτωβρίου και Μαΐου, κατόπιν υποβολής αιτήματος του υπευθύνου της επιχείρησης −εγκατάστασης και πραγματεύεται τα εξής θέματα:

  1. Πρόληψη πυρκαγιάς και συναφών κινδύνων.
  2. Τεχνική αντιμετώπισης πυρκαγιών και χρήση των πυροσβεστικών μέσων που διαθέτει η επιχείρηση −εγκατάσταση.
  3. Έγκαιρη και επαρκής σήμανση συναγερμού.
  4. Εκκένωση χώρων σε περίπτωση πυρκαγιάς.

Έλεγχος – Κυρώσεις

Οι έλεγχοι γίνονται αφενός για την χορήγηση του πιστοποιητικού πυροπροστασίας (εφόσον απαιτείται αυτοψία), αφετέρου σε έκτακτους ελέγχους που διενεργούνται από Αξιωματικούς του Πυροσβεστικού Σώματος.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι την ευθύνη για την τοποθέτηση, τη συντήρηση και την καλή λειτουργία όλων των προληπτικών και κατασταλτικών μέτρων και μέσων πυροπροστασίας στις επιχειρήσεις και εγκαταστάσεις έχει ο ιδιοκτήτης ή ο εκμεταλλευτής τους. 

Σύμφωνα με τον άρθρο 167 του υπάρίθμ. Ν4662 Τεύχος A’ 27/07.02.2020, η  Πυροσβεστική Αρχή δύναται να επιβάλει στους παραβάτες των διατάξεων της κείμενης νομοθεσίας πυροπροστασίας, διοικητικό πρόστιμο από διακόσια (200) έως πέντε χιλιάδες (5.000) ευρώ, λαμβάνοντας υπόψη τον βαθμό υπαιτιότητας του δράστη, τον βαθμό άμεσης συμμόρφωσης, τις επιπτώσεις στο ευρύ κοινό, το μέγεθος και τη διάρκεια της ενδεχόμενης πυροσβεστικής επιχείρησης.

Τα πρόστιμα  δύναται να επαυξάνονται στο διπλάσιο σε περίπτωση υποτροπής εντός διαστήματος ενός (1) έτους. 

Η Πυροσβεστική Αρχή, εφόσον διαπιστώσει ότι υφίσταται άμεσος κίνδυνος για την ασφάλεια, δύναται να επιβάλει απευθείας διοικητικά μέτρα, όπως προσωρινή ή οριστική παύση ή αναστολή λειτουργίας της επιχείρησης ή εγκατάστασης μέσω της σφράγισης αυτής με τη συνδρομή των αρμόδιων αρχών.

Φαρμακεία για επιχειρήσεις

Ένας σημαντικός παράγοντας για την ελαχιστοποίηση ή την πρόληψη πολλών τραυματισμών στο χώρο εργασίας, είναι η ύπαρξη ενός φαρμακείου / κουτιού πρώτων βοηθειών για επιχειρήσεις για την προστασία των εργαζομένων ή των πελατών, όταν υπάρξει άμεση ανάγκη.

Τι πρέπει να έχει ένα φαρμακείο για επιχειρήσεις, γραφεία κλπ;

Από το 2013 οι επιχειρήσεις σύμφωνα με το ΦΕΚ 2562/11-10-2013 τ. Β  υποχρεούνται να διαθέτουν φαρμακείο / κουτί πρώτων βοηθειών. Τα ελάχιστα φάρμακα και βοηθήματα που πρέπει να περιέχει το κιβώτιο / φαρμακείο περιγράφονται στην υπ’ αριθμ. 32205/ Δ10.96 από 2-10-2013 απόφαση του Υπ. Εργασίας με την οποία ορίζεται, σε εκτέλεση του Ν. 3850/2010 και του άρθρου 36 παρ. 4 του Ν. 4144/2013.

 Συγκεκριμένα είναι:

  • Aκετυλοσαλικυλικό οξύ
  • Παρακεταμόλη
  • Aντιισταμινικά δισκία
  • Δισκία κορτιζόνης (πρεδνιζολόνη 4 mg)
  • Ενέσιμο σκεύασμα κορτιζόνης (μεθυλπρεδνιζολόνη 125 mg)
  • Aντιόξινα δισκία
  • Σπασμολυτικά δισκία
  • Αντιδιαρροϊκά δισκία – Loperamide
  • Οφθαλμικό διάλυμα για πλύση
  • Aντισηπτικό κολλύριο
  • Aντιϊσταμινική αλοιφή
  • Αλοιφή για επούλωση εγκαυμάτων
  • Γάντια
  • Υγρό απολύμανσης χεριών
  • Αποστειρωμένες γάζες κουτιά των πέντε εκατοστών, δέκα εκατοστών και δεκαπέντε εκατοστών
  • Γάζες εμποτισμένες με αντιβιοτικό (Fusidic acid)
  • Bαμβάκι
  • Λευκοπλάστης πλάτους 0,08 μέτρα
  • Tεμάχια λευκοπλάστη με γάζα αποστειρωμένη
  • Eπίδεσμος 2,50 Χ 0,05 μέτρα
  • Eπίδεσμος 2,50 Χ 0,10 μέτρα
  • Tριγωνικός επίδεσμος
  • Aιμοστατικός επίδεσμος
  • Φυσιολογικός ορός 250 ή 500 ml
  • Oξυζενέ
  • Oινόπνευμα καθαρό
  • Αντισηπτικό διάλυμα (solution ext. use Povidone Iodine 10 %)
  • Γλωσσοπίεστρα
  • Ποτηράκια μιας χρήσης (χάρτινα ή πλαστικά)

Σε εταιρείες που απασχολούν πολλούς εργαζομένους ή επιχειρήσεις με μεγάλη επισκεψιμότητα, η ύπαρξη ενός τουλάχιστον εκπαιδευμένου εργαζομένου που να γνωρίζει πως να χρησιμοποιεί το φαρμακείο όπως επίσης να γνωρίζει και από πρώτες βοήθειες μέσα από κάποια ειδικά σεμινάρια πρώτων βοηθειών, αποτελεί την πιο σημαντική και ορατή προσπάθεια που θα πρέπει να καταβάλλει η διοίκηση για να κρατήσει τους εργαζομένους και τους υπόλοιπους που επισκέπτονται το χώρο περιστασιακά ασφαλείς.

Ασφαλώς, σε κάθε περίπτωση δεν έχει σημασία ο αριθμός των εργαζομένων που απασχολεί μια επιχείρηση. Ακόμη και αν απασχολεί μόνο έναν υπάλληλο θα πρέπει να διασφαλίζεται η ασφάλειά του στο χώρο εργασίας του. 

Έλεγχος – Κυρώσεις

Οι συνέπειες σε μία επιχείρηση που θα προκύψουν από ένα τραυματισμό ή μία απώλεια ανθρώπινης ζωής που θα μπορούσαν να αποφευχθούν εάν υπήρχε οργανωμένο φαρμακείο στο χώρο, είναι καταστροφικές. 

Πάραυτα σε περίπτωση που κατόπιν ελέγχου διαπιστωθεί ότι δεν τηρούνται τα προβλεπόμενα όπως ορίζονται, επιβάλλονται στον υπεύθυνο της επιχείρησης διοικητικές ποινές και πρόστιμα από 500 μέχρι 50.000 ευρώ, σύμφωνα με το άρθρο 71 του Ν. 3850/2010 και ταυτόχρονα επιβάλλονται  ποινικές κυρώσεις του άρθρου 72 του παραπάνω νόμου σύμφωνα με το οποίο προβλέπεται ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 6 μηνών ή χρηματική ποινή τουλάχιστον 900 ευρώ ή και με τις δύο αυτές ποινές δηλαδή φυλάκιση και χρηματική ποινή.